Het verdriet van Groningen

Het verdriet van Groningen

Een geactualiseerd, toonzettend hoofdstuk uit het boek “Te Laat” van Folkert Buiter.
Te Laat is een thriller over de gevolgen van de gaswinning in Groningen.


Huizinge

Tweeëntwintig januari was een koude, natte dag. De regen kwam sinds negen uur gisteravond gestaag en soms hard naar beneden. De kille wind uit het noordwesten gaf je een waterkoud gevoel.
Masha was om tien uur uit Groningen vertrokken. Bij de afrit naar Westeremden was ze van de N46 afgegaan. Ze was stapvoets door Westeremden gereden, een dorp dat al veel aardbevingen had meegemaakt. Haar korte tocht door het dorp had haar doen besluiten om hier binnenkort eens een dag rond te neuzen.

Masha was doorgereden naar Huizinge, waar ze haar auto op een parkeerplaats tegenover de plaats Melkema had neergezet. De plaats Melkema was een bekend centrum voor congressen en feesten, waar ze wel eens kwam. Het was nu gesloten, omdat men de veiligheid voor de gasten niet kon garanderen. De meer dan tweehonderdvijftig jaar oude Melkemaborg was door alle aardbevingen en vooral de beving in augustus van 2012, ernstig aangetast. Er was nog steeds geen zicht op een volledige en goede aanpak voor versteviging en herstel van de historische panden van dit rijksmonument. Inmiddels was het door de eigenaar verkocht aan de EMN voor een onbekend bedrag.

Huizinge GroningenOm bijna half elf stapte Masha uit haar auto. Ze besloot, ondanks de af en toe aanwakkerende wind, het laatste stuk naar het dorp te lopen. Ze liep keurig links op de vrij smalle weg. De kale bomen boden geen enkele beschutting tegen wind en regen. Ze schrok van een zwarte, kleine auto die voorbij kwam scheuren. Dertig kilometer stond op een bordje aan het begin van het dorp. Drie keer zo snel, dacht Masha. Maar ach, wie zou hier de rust en stilte op snelheid willen controleren?

Masha keek naar de veelal kleine, rode, bakstenen huizen met hun witte daklijsten en kozijnen. De meeste woningen waren van hetzelfde type. Het waren over het algemeen geen ruime woningen. Sommige bewoners hadden hun woning uitgebreid met een aanbouw. Op slechts enkele plaatsen stonden nieuwe, of vernieuwde huizen. Comfortabele nieuwbouw was hier en daar in de plaats gekomen van de te kleine woningen met hun lage plafonds. Nieuwbouw en verbouwingen waren geen sinecure, omdat Huizinge een beschermd dorpsgezicht had.

Vanaf de weg zag Masha bij nagenoeg alle woningen, aan de voorzijde en in de zijmuren, gerepareerde en nieuwe scheuren. Sommige woningen waren gestut, of er stonden steigers voor verbouwingen en reparaties. Na ongeveer honderd meter waagde ze het om een erf op te lopen. Ze maakte foto’s van de woning en van de scheuren. Een grote scheur liep aan de voorzijde vanaf de daklijst schuin naar beneden. Het leek, alsof de scheur zo in de grond verdween. Veel bakstenen waren gebroken, omdat de scheuren hun eigen weg gingen. Ze bekeek en fotografeerde nog twee huizen.


Trees

Bij de vierde woning kwam er een vrouw naar buiten met naast haar een vrij groot uitgevallen, luid blaffende herdershond. De hond leek extra groot, omdat de vrouw niet groter was dan een meter vijfenzestig. Ze had grijs haar, droeg een groenblauwe jurk met daarover een zwart schort. Haar voeten met blauwe geitenwollen sokken staken in een paar vaalgele klompen.

‘Waar ben jij mee bezig?’, vroeg de vrouw op beschuldigende toon.
‘Goedemorgen mevrouw. Ik ben Masha de Weijer, freelance journaliste. Ik doe onderzoek naar de gevolgen van aardbevingen.’
‘Zo. En dan loop je zomaar bij iedereen het erf op en maak je foto’s zonder het te vragen. Daar houden we hier in Groningen niet zo van.’
‘Ik heb de adressen opgeschreven en de namen die op de deuren stonden. Ik bel iedereen om toestemming te vragen voor het gebruik van de foto’s en om hen te vragen naar hun ervaringen en hun mening.’
‘Dat kun je wel zeggen, maar hoe weet ik dat je niet van de EMN bent, of iets anders van plan bent?’

Na eerdere ervaringen was Masha voorbereid op deze houding. Ze pakte een visitekaartje en twee delen van een krant met het artikel dat ze had geschreven over de Grunneger Aindracht en het artikel over de familie Buijs. ‘Wilt u hier even naar kijken mevrouw. Ik zou graag met u willen praten over de aardbevingen’, zei ze.
De vrouw bekeek de kranten en het kaartje, terwijl de herdershond naar Masha liep en aan haar hand snuffelde. Masha aaide het dier over zijn kop.

‘Nou Masha, je moest maar binnen komen, of wil je eerst foto’s maken.’
‘Laten we dat straks maar doen’, zei Masha. Ze liep achter de vrouw aan met de hond naast haar. Ze ging zitten aan een keukentafel met een versleten Smyrna tafelkleedje.
‘Wil je koffie?’
‘Dankuwel, mevrouw. Mag ik een glaasje water.’
‘Ik ben Trees de Vries, zeg maar Trees’, zei ze toen ze opstond en zich in de krappe keuken omdraaide naar het aanrecht. De hond had zijn kop op Masha’s vochtige spijkerbroek gelegd. Ze kriebelde in zijn nekharen. Hij liet merken dat hij dat prettig vond door zijn voorpoot op haar been te leggen.

Groningen

‘Pablo, in de hoek.’ Pablo luisterde direct naar Trees en ging op een kleed in de hoek liggen. ‘Het is een grote, sterke hond, maar niet geschikt als waakhond. Te lief en gek op aandacht.’
‘Het is een mooie herdershond’, zei Masha. ‘Heel lief, al verwacht je dat niet als je hem de eerste keer ziet en hoort.’
‘Weet je waar ie goed in is?’, zei Trees. ‘Aardbevingen voorspellen. Als Pablo begint te janken, dan weten wij het al. Dan komt er weer een.’
In dat ene woordje weer, hoorde en voelde je de pijn, vond Masha. Het hield voor deze mensen nooit meer op.
‘Een aardbeving hier in de buurt?’, vroeg ze.
‘Ja, maar soms, als ze verder weg zijn, of bij lichte bevingen, dan jankt Pablo ook. Wij horen dan achteraf dat er ergens een aardbeving was.’

Masha schreef het op en wilde een foto van Pablo maken.
‘Pablo, netjes, zit!’, zei Trees. Pablo ging keurig zitten en leek wel een fotomodel. Een gezonde herdershond met glimmende, geelbruine en zwarte haren en brede, sterke poten. Hij hield zijn kop een klein beetje schuin en keek recht in de camera naar Masha, die vlot een paar foto’s maakte. Daarna liep ze naar de hond en knuffelde hem even. ‘Dankjewel, Pablo.’ Pablo blafte een keer en ging op zijn kleed liggen.

Trees begon zonder enige aansporing te vertellen. ‘Jan en ik wonen hier vanaf ons huwelijk. Dat is bijna vijfendertig jaar geleden. De kinderen zijn hier geboren en getogen, maar wonen alle drie ergens anders. Twee in Noord-Holland en de jongste in Zwolle. Ze willen hier niet wonen met hun kinderen. Veel te onveilig zeggen ze en zij kunnen het weten. Ze hebben genoeg aardbevingen meegemaakt. De jongste is hier pas een jaar weg.’
‘Komen ze vaak.’
‘Nee. Ze hebben het druk en als ze komen, gaan ze dezelfde dag weer naar huis. Ze willen hier niet meer logeren.’
‘Gaan jullie vaak naar de kinderen?’
‘Waar moet ik dat van betalen? Als ik samen met Jan naar de kinderen ga, kost dat al gauw honderdvijftig euro voor drie bezoeken. We gaan naar alle verjaardagen en met kerst zijn we bij een van de kinderen.’
‘Je mist je kinderen en kleinkinderen, Trees.’
Trees kreeg vochtige ogen en zei dat de mensen geen idee hadden wat de aardbevingen allemaal kapot maakten. ‘Ik begrijp mijn kinderen en sta achter ze, maar het doet wel pijn.’


Opkopers

‘Wil je zelf niet vertrekken’, vroeg Masha.
‘Dat zouden ze wel willen, de hoge heren in Den Haag en die graaiers van de EMN. Jan en ik gaan hier niet weg. Ze proberen het wel, want er zijn al een paar keer mensen aan de deur geweest die het huis wilden kopen.’
‘Wie waren dat?’
‘Geen idee. Ik heb gezegd dat ze moesten opdonderen en dat ik anders de hond op ze zou afsturen.’
‘Hoe zagen ze er uit?’
‘Keurig pak en altijd een mooi praatje klaar. Er was er een bij, die begon te praten zodra ik de deur opendeed.’ Trees imiteerde de man op haar manier. ‘Mevrouw wij komen u redden uit de ellende van dit gebied met al die vreselijke aardbevingen, door uw woning te kopen voor een goede prijs, zei de gladjanus.’ Trees keek Masha aan en zei: ‘Voordat ik wat kon zeggen, praatte hij weer verder en zei dat ik ook wel wist dat de aardbevingen nog zwaarder zouden worden.’ Trees haalde diep adem. ‘Toen heb ik Pablo geroepen en die vent van mijn stoep geduwd. Hij struikelde naar achteren en Pablo blafte hard. Die kerel stond op, draaide zich om en ging er als een haas vandoor. Hij wist niet hoe snel hij moest wegkomen, want Pablo dacht dat hij wilde spelen, dus die rende er vrolijk blaffend achter aan. Ik kwam haast niet meer bij van het lachen. Wat een Stadjer.’
‘Hoe liep het af?’, vroeg Masha.
‘Pablo gaat nooit verder dan het erf, tenzij wij meelopen. Die vent rende naar een dure auto en reed met piepende banden weg.’

Masha was blij met de verhalen van Trees. Dit ging ergens over. Niet alleen over geld, maar vooral over de impact die de aardbevingen hadden op het leven van deze mensen.
‘Zijn die eh… makelaars ook bij jouw buren geweest, Trees?’
‘Bij iedereen. Een paar hadden hun huis al te koop staan. Ze probeerden de mensen wijs te maken dat ze geen eigen makelaar nodig hadden.’
‘Dus, ze hadden geen succes?’, zei Masha half vragend.
‘Nou’, zei Trees, ‘dat kun je niet zeggen. Er zijn al zeventien woningen verkocht. Elf woningen stonden niet eens te koop. De buren die hun huizen hebben verkocht, willen niets zeggen, behalve dat ze er voorlopig mogen blijven wonen, tot ze wat anders hebben.’
‘Kun je mij zeggen, wie die mensen zijn?’
‘En dan?’
‘Dan probeer ik een gesprek met hen te krijgen.’
‘Als je maar niet zegt dat je het van mij hebt.’
‘Afgesproken’, zei Masha. Trees schreef vijf namen en adressen op en zette de telefoonnummers er bij.


Schade

Masha wilde meer weten over de schade die Trees en Jan aan hun huis hadden. Ze had buiten in de zijmuur naast de deur, een lange horizontale scheur gezien, die naar achteren toe steeds breder werd. ‘Trees, hoe groot is de schade aan jullie huis.’
‘De schade die we kunnen zien is groot, maar Jan zei dat de schade onder de grond veel groter is. Pak je fototoestel en loop maar mee. We beginnen binnen.’

Groningen

Trees vertelde Masha over de geschiedenis van iedere beschadiging. Masha fotografeerde en nam het gesprek op. Ze voelde zich steeds ongemakkelijker, want er was veel zichtbare schade aan de woning en ze voelde de gelaten, moedeloze acceptatie van Trees. De schade binnen bestond uit kleine en grote scheuren, een licht verzakte wand, een klemmende kelderdeur en ramen met scheve kozijnen. Het hele huis was ontzet.
Trees vertelde over het aantal keren dat ze wakker waren geworden door een knal, of gerommel. ‘Soms voelden we het bed schudden. Het duurde meestal kort.’

Ze gingen naar buiten. In de zijmuren zaten twee scheuren. Aan de achterzijde van de woning, een aantal kleinere scheuren. Verderop stond een schuur.
‘Die schuur staat helemaal scheef’, zei Masha.
‘Twee weken na de zware aardbeving in augustus 2012 zakte de schuur aan de achterkant weg en een half jaar later aan de rechterkant. We gebruiken de schuur al ruim twee jaar niet meer. De auto staat buiten en de fietsen staan onder een afdak. Af en toe zakt de schuur verder, ook als er geen aardbevingen in de buurt zijn. We slopen de schuur niet, want dan is het bewijs weg en krijgen we niets vergoed.’

‘Heb je de schade bij de EMN gemeld?’, vroeg Masha toen ze naar binnenliepen.
‘Negen jaar geleden hebben we de eerste schademelding gedaan. Na een paar maanden is er iemand komen kijken. Weer een paar maanden later kregen we een brief, waarin stond dat volgens deskundigen de schade vooral het gevolg was van ouderdom en stormschade. We hebben in totaal elf meldingen gedaan en net zo vaak een formulier ingevuld. Als er al wordt gereageerd, hebben ze allerlei smoesjes. De documenten zijn niet volledig, de aanmelding is zoek, of het is zo complex dat ze verder onderzoek moeten doen. Er is altijd wat, behalve een oplossing. Ze zijn drie keer geweest om de scheuren dicht te spuiten en daarna af te smeren.’
Masha hoorde het verhaal met verbijstering aan en moest tegen zichzelf zeggen dat ze neutraal moest blijven, ondanks de woede die ze van binnen voelde over het onrecht en de schaamteloze arrogantie van de EMN.

‘Weet je wat de waarde van de woning is met alles wat er bij hoort, als ik dat mag weten?’, vroeg Masha.
‘Niet precies, maar de WOZ was volgens mij dik tien jaar gelden zo’n driehonderdzeventigduizend euro. Nu is dat ongeveer tweehonderdtwintigduizend euro.’
‘Dat is veertig procent minder.’
‘Je krijgt pas geld als je het verkoopt en dan is het maar de vraag hoeveel ze betalen, want de EMN bepaalt hoe hoog de extra waardedaling is’, zei Trees.
Masha schreef en schreef en ze nam het allemaal op met haar recorder. Ze begon steeds meer te beseffen dat het nog een hele klus zou worden om een volledig beeld te krijgen.

‘Wil je een kop groentesoep, Masha?’, vroeg Trees, toen ze weer in de keuken zaten.
‘Doe geen moeite, Trees.’
‘Ik neem zelf ook, dus ja, of nee?’
‘Graag’, zei Masha die een warme kop soep eigenlijk wel heel lekker vond met dit mistroostige, koude weer. Ze bekeek de tientallen foto’s van de kinderen en kleinkinderen aan de wanden. Op een foto stonden Jan en Trees met kinderen en kleinkinderen bij de Waag in Alkmaar. Jan had een strohoed op van een van de kaasdragers.
Trees zag het en zei: ‘Jan is kaasmaker en werkt voor verschillende kaasmakerijen. Hij kent veel mensen op de kaasmarkt.’

Trees zette de dampende koppen met groentesoep op tafel. ‘Daar staat de kruidenmix als je het niet pittig genoeg vindt.’
‘Dat is niet nodig, Trees, het ruikt fantastisch.’ De dikke soep was gevuld met veel groenten, rundvlees en bovenmaatse gehaktballetjes. Wat een geweldige soep en wat een leuk mens, dacht Masha. Toen ze uitgegeten waren bedankte ze Trees voor de soep. ‘Daar kan geen restaurant tegen op.’
‘Vind ik ook, al zeg ik het zelf’, zei Trees.


Naar de rechter

‘Voordat ik ga, nog een lastig onderwerp als het mag.’
‘Ga je gang.’
‘Ben je niet bang dat het huis instort als er een zware aardbeving komt?’
‘Wij zijn niet bang, al weten we zeker dat het huis het niet houdt bij een zware aardbeving. Als de fundering is aangetast, kan dat net zo goed bij een kleinere beving gebeuren”, zei Trees. Wij gaan hier niet weg’, zei ze met veel nadruk op het woord niet.
‘Wat zou je doen als de overheid zei dat je hier niet meer mag wonen, omdat het te gevaarlijk is?’
‘We gaan geen ruzie maken’, zei Trees. ‘We zullen ze vragen wanneer we onze driehonderdenzeventigduizend euro krijgen om een nieuw huis te bouwen. Het is hun keuze als ze ons dwingen om te vertrekken en zij moeten daarvan de consequenties dragen.’
‘Denk je dat ze dat doen?’, vroeg Masha.

Groningen

‘Tot nu toe niet, maar Jan en ik hebben een advocaat ingeschakeld en een bouwkundig bureau. We zijn het zat. Volgens de wet hebben we recht op schadevergoeding en moet de EMN schade voorkomen.’
‘Mag ik daar met jouw advocaat over praten?’, vroeg Masha.
‘Mij best”, zei Trees.
Masha schreef de gegevens van de advocaat op.

‘Wanneer komt dit in de krant?’, vroeg Trees.
‘Zo snel mogelijk en misschien wel in delen. Mogen we eventueel terugkomen met een camera om een gesprek voor een documentaire met je te hebben?’
‘Voor de televisie?’
‘Ja.’
‘Alleen als Jan er ook bij is.’
‘Daar ga ik van uit’, zei Masha.
Masha bedankte Trees voor de informatie en gastvrijheid. Ze gaf Pablo nog een aai over zijn kop.
‘Ik vond het gezellig’, zei Trees. ‘Jij hebt echt geluisterd en gekeken.’


Schril contrast

Het weer was geen spat veranderd. Het regende nog steeds en de kou kroop dankzij de harde wind in je botten. In de loop van de dag sprak Masha nog een aantal bewoners van Huizinge en maakte ze meer foto’s. De verhalen waren verschillend, stuk voor stuk schrijnend en gingen veel verder dan de financiële kant van gevolgen van de aardbevingen. Wat haar voor de zoveelste keer opviel was de gelatenheid. Trees was het meest strijdlustig geweest. Een van de geïnterviewden zei in het Gronings: ‘De hoge heren houden geen rekening met ons.’ Een ander zei: ‘Wij regelen het zelf wel, anders gebeurt er niets.’ In het Gronings kwam het extra hard over en klonk het gebrek aan vertrouwen door.

Op de terugweg in de auto hoorde Masha, dat er vorig jaar honderdvijftien aardbevingen in Groningen waren geweest. De EMN beweerde dat de vermindering van de gaswinning zijn vruchten afwierp. Het aantal aardbevingen was gedaald en de aardbevingen waren minder zwaar.

Een professor in de geologie was van mening dat de meetresultaten veel bevingen misten en dat er te vroeg werd gejuicht. ‘Er wordt geen rekening gehouden met de korte termijn vertraging en de lange termijn doorwerking. De cumulatieve effecten van de gaswinning worden genegeerd.’ Hij stelde dat je niet aan een kraantje kon draaien waarmee je de aardbevingen harder en zachter kon zetten. Hij verwees naar een locatie in het Noordwesten van Friesland waar de winning in 2008 was gestopt. De voorspelde bodemdaling was te laag gebleken. Inmiddels was de bodem meer dan het dubbele gedaald en de bodem daalde verder.

Wat een schril contrast tussen deze technocratische discussie en het menselijke leed en verdriet, dacht Masha.

Groningen

Folkert Buiter schrijft tegenwoordig als Meander op www.meanderblog.nl.

 

Huizinge is als voorbeeld gebruikt om te laten zien wat er echt aan de hand is op veel plaatsen in Groningen. Namen zijn veranderd en de juiste locatie van de beschreven situatie is niet Huizinge, maar het hoofdstuk is gebaseerd op gevoerde gesprekken met benadeelde Groningers. Het verhaal is geen fictie.

De regering en de partijen die de regering steunen, willen voorkomen dat de wet (Mijnbouwwet en Burgerlijk Wetboek) wordt toegepast, omdat het teveel geld kost. Een houding die de rechtsstaat aantast in het diepste van zijn wezen, namelijk de wetgevende macht die de rechtsprekende macht negeert en monddood wil maken. Er wordt geen verantwoordelijkheid genomen, maar vermeden.

 

Te Laat bestellen? Klik op deze link: Boekscout.

Geef een reactie